Τι είναι η περιοδοντολογία;

Η περιοδοντολογία είναι η ειδικότητα της Οδοντιατρικής που (1) μελετά τα ούλα και το οστό που περιβάλλει τα δόντια, (2) διερευνά νέες τεχνικές για την θεραπεία των περιοδοντικών νόσων σώζοντας τα δόντια και αντικαθιστώντας τα εξαχθέντα με οδοντικά εμφυτεύματα.

Τι είναι η ουλίτιδα και που οφείλεται;

Οι λέξεις που τελειώνουν σε -ίτιδα, δηλώνουν φλεγμονώδη πάθηση ή ασθένεια που εντοπίζεται στην περιοχή που δίνει η πρώτη λέξη. Έτσι η ηπατίτιδα είναι φλεγμονή που εντοπίζεται στο ήπαρ, η αμυγδαλίτιδα στις αμυγδαλές και η ουλίτιδα είναι φλεγμονή που εντοπίζεται αποκλειστικά στα ούλα. Οφείλεται στην συγκέντρωση και στην μη απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας από τις οδοντικές επιφάνειες. Στον ασθενή με ουλίτιδα, τα ούλα χάνουν το ροζ χρώμα τους και γίνονται έντονα ερυθρά, μαλακά, οιδηματώδη και μπορεί αιμορραγούν ή και να πονάνε στο βούρτσισμα ή και στο φαγητό. Η ουλίτιδα είναι κατάσταση αντιστρεπτή, δηλαδή εάν διαγνωστεί έγκαιρα και θεραπευτεί τα ούλα επανέρχονται σε απόλυτα φυσιολογική κατάσταση.

Τι είναι η περιοδοντίτιδα και που οφείλεται;

Εάν η ουλίτιδα μείνει αθεράπευτη, τότε τα μικρόβια επεκτείνονται από τα ούλα στο οστό που στηρίζει τα δόντια. Στις περιπτώσεις αυτές δεν μιλάμε πλέον για ουλίτιδα αλλά για περιοδοντίτιδα (πέρι- =γύρο, οδόντος =δόντι, -ίτις=φλεγμονή), δηλαδή φλεγμονή γύρω από το δόντι. Στην περιοδοντίτιδα τα ούλα είναι επίσης ερυθρά, οιδηματώδη και μπορεί να συνυπάρχει κακοσμία ή και πυόρροια. Τα δόντια σιγά-σιγά αρχίζουν να φαίνονται όλο και πιο «μεγάλα» ενώ τα ούλα «ανεβαίνουν», «υποχωρούν» ή «τραβιούνται», όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι ασθενείς. Στη συνέχεια όσο η βλάβη εξελίσσεται τα δόντια αρχίζουν να μετακινούνται, να αραιώνουν και να «κουνιούνται» και σε τελικό στάδιο πέφτουν. Πόνος χωρίς ερέθισμα (π.χ βούρτσισμα) δεν υπάρχει ούτε στην ουλίτιδα αλλά ούτε και στην περιοδοντίτιδα κάτι που δυσκολεύει τον ασθενή να αντιληφθεί την ύπαρξη της νόσου.

Πως προλαμβάνεται η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα;

Η ουλίτιδα και κατ’ επέκταση η περιοδοντίτιδα μπορούν να προληφθούν με την σωστή στοματική υγιεινή, με την χρήση μεσοδόντιων βουρτσών (εάν αυτά κρίνονται απαραίτητα) και οδοντικού νήματος. Η επίδειξη του σωστού τρόπου βουρτσίσματος των δοντιών αλλά και οι τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο μπορούν να προλάβουν την εμφάνιση της φλεγμονής ή και να την θεραπεύσουν στα αρχόμενα στάδια.

Πως θεραπεύεται η ουλίτιδα;

Για την θεραπεία της ουλίτιδας, απαραίτητη είναι η επίδειξη στοματικής υγιεινής και η πλήρης κατανόηση όλων των οδηγιών που θα δοθούν. Έπειτα ακολουθεί αφαίρεση της τρυγίας (πέτρας) από τις οδοντικές επιφάνειες πολλές φορές υπό τοπική αναισθησία. Η αναισθησία είναι απαραίτητη στις περιπτώσεις που υπάρχει έντονη φλεγμονή και συνεπώς οι οδοντιατρικοί χειρισμοί είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν πόνο. Οι επανέλεγχοι μετά την θεραπεία κρίνονται απαραίτητοι προκειμένου να επιβεβαιωθεί η άρση της φλεγμονής και η σταθεροποίηση της κατάστασης.

Πως θεραπεύεται η περιοδοντίτιδα;

Βασική και θεμελιώδης είναι η επίδειξη στοματικής υγιεινής στον ασθενή με την χρήση μαλακής οδοντόβουρτσας, μεσοδόντιων βουρτσών και άλλων μέσων στοματικής υγιεινής καθώς και η πλήρης κατανόηση από τον ασθενή. Η πρώτη φάση της περιοδοντικής θεραπείας είναι αυτή του «βαθέως καθαρισμού» ή της μη-χειρουργικής θεραπείας.

Το στόμα χωρίζεται συνήθως σε τέσσερα με πέντε τμήματα και πραγματοποιούνται τέσσερις με πέντε συνεδρίες «βαθέως καθαρισμού» αντίστοιχα. Σε κάθε συνεδρία χορηγείται τοπική αναισθησία στην περιοχή όπου πρόκειται να καθαριστεί και ακολούθως αφαιρείται η τρυγία (πέτρα) και ο φλεγμονώδης ιστός («κύστεις) με την βοήθεια της συσκευής των υπερήχων αλλά και με την χρήση ειδικών εργαλείων με αιχμηρά κοπτικά άκρα, τα «τσιγκέλια».

Η μη-χειρουργική θεραπεία επαρκεί για την αντιμετώπιση των αρχόμενων μορφών περιοδοντίτιδας αλλά αντίθετα αποτελεί την πρώτη φάση θεραπείας για τις προχωρημένες μορφές της νόσου. Μετά την ολοκλήρωση της μη-χειρουργικής θεραπείας, είτε πρόκειται για αρχόμενες ή προχωρημένες μορφές, ο ασθενής θα κληθεί μετά από δύο μήνες για επανέλεγχο. Τότε θα ελεγχθεί εάν η κατάσταση έχει σταθεροποιηθεί και στις δε προχωρημένες περιοδοντιτιδες εάν θα προγραμματιστεί η δεύτερη φάση της θεραπείας που περιλαμβάνει ακόμα «πιο βαθύ καθαρισμό», έχοντας άμεση οπτική επαφή με τις βλάβες.

Η δεύτερη αυτή φάση ονομάζεται χειρουργική θεραπεία.

Πως διατηρείται μακροχρόνια το αποτέλεσμα της περιοδοντικής θεραπείας;

Μετά την ολοκλήρωση των φάσεων της μη-χειρουργικής και χειρουργικής θεραπείας (όταν αυτή είναι απαραίτητη) συνίσταται η παρακολούθηση του ασθενούς σε τακτά χρονικά διαστήματα των τριών μηνών για την συντήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Οι τακτικοί επανέλεγχοι είναι μείζονος σημασίας διότι είναι πιθανόν να υπάρχουν εξάρσεις της φλεγμονής οι οποίες δεν γίνονται αντιληπτές από τον ασθενή. Η μη συμμόρφωση του ασθενούς σε ένα πρόγραμμα παρακολούθησης και υποστήριξης αυξάνει τις πιθανότητες επιδείνωσης της φλεγμονής, θέτοντας τον ασθενή σε κίνδυνο να χάσει τα δόντια του.

Πως σχετίζεται η περιοδοντίτιδα με την γενική υγεία;

Περιοδοντίτιδα και σακχαρώδης διαβήτης

Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί παθολογική κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα. Προκαλεί εκτεταμένες αγγειακές βλάβες και διαταραχές στην άμυνα του οργανισμού δυσκολεύοντας έτσι την επούλωση των πληγών. Στους ασθενείς που ο έλεγχος του σακχαρώδους διαβήτη είναι ανεπαρκής αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης περιοδοντικής νόσου σε σχέση με τα άτομα που διατηρούν σταθερά τα επίπεδα της γλυκόζης.

Η εμφάνιση περιοδοντίτιδας με την σειρά της, απορυθμίζει επιπλέον τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα στον ασθενή που εμφανίζει μη ελεγχόμενο σακχαρώδη διαβήτη, κάτι που καθιστά την σχέση του διαβήτη με την περιοδοντίτιδα αμφίδρομη. Σύμφωνα με έρευνες η θεραπεία της περιοδοντίτιδας στα άτομα με διαβήτη μπορεί να βελτιώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ενώ και η ρύθμιση του διαβήτη βελτιώνει την πρόγνωση της περιοδοντικής νόσου.

Πως σχετίζεται η περιοδοντίτιδα με την εγκυμοσύνη;

Λόγω των ορμονικών αλλαγών που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη οι έγκυες γυναίκες είναι επιρρεπείς στις νόσους των ούλων με αποτέλεσμα αυτά να εμφανίζονται ερυθρά, οιδηματώδη και να αιμορραγούν. Σύμφωνα με μελέτες βρέθηκε ότι οι έγκυες που εμφανίζουν περιοδοντίτιδα εμφανίζουν 7,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο πρόωρου τοκετού και τοκετού ελλιποβαρών βρεφών σε σχέση με γυναίκες με υγιή ούλα.

Μάλιστα η περιοδοντίτιδα θεωρείται παράγοντας μεγαλύτερου κινδύνου από το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ για την πρόωρη γέννηση νεογνών. Θεωρείται απαραίτητος ο έλεγχος των γυναικών που προγραμματίζουν εγκυμοσύνη ή έγκυων γυναικών από τον οδοντίατρο, προκειμένου να εκτιμηθεί η κατάσταση των ούλων και να δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες στοματικής υγιεινής.

Περιοδοντίτιδα και κάπνισμα

Σύμφωνα με μελέτες το κάπνισμα αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση της περιοδοντικής νόσου. Οι καπνιστές εμφανίζουν μεγαλύτερη έκταση περιοδοντικής καταστροφής και αυξημένες πιθανότητες απώλειας δοντιών σε σχέση με τους μη καπνιστές. Επιπλέον οι περιοδοντικοί ασθενείς που καπνίζουν ανταποκρίνονται λιγότερο καλά από τους μη καπνιστές τόσο στην περιοδοντική θεραπεία όσο και στα περιοδοντικά χειρουργεία.

Το κάπνισμα σχετίζεται περισσότερο με μελλοντική υποτροπή της περιοδοντικής νόσου ενώ έχει βρεθεί ότι οι πρώην καπνιστές εμφανίζουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης περιοδοντίτιδας σε σχέση με τους ενεργούς καπνιστές. Τέλος έχει βρεθεί ότι η περιοδοντική καταστροφή των καπνιστών είναι δοσοεξαρτώμενη, δηλαδή όσο πιο πολλά τσιγάρα καταναλώνονται τόσο μεγαλύτερη η βαρύτητα της περιοδοντικής βλάβης.

Δυστυχώς το κλινικό εύρημα της αιμορραγίας που υποδηλώνει φλεγμονή είναι μειωμένο στους καπνιστές και γι’αυτό το λόγο δεν αντιλαμβάνονται έγκαιρα ότι πάσχουν από την νόσο. Όταν η αιμορραγία γίνει αντιληπτή από τον καπνιστή, συνήθως η νόσος έχει προχωρήσει αρκετά επιφέροντας μεγάλη καταστροφή περιοδοντικών ιστών.

Μεταδίδεται η περιοδοντίτιδα;

Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η περιοδοντίτιδα να μεταδοθεί μεταξύ των μελών της ίδιας οικογένειας.

Τα βακτήρια που προκαλούν την περιοδοντική νόσο ταξιδεύουν με όχημα το σάλιο και η μετάδοση της φλεγμονής εξαρτάται και από το πόσο συχνά κάποιος εκτίθεται σε μολυσμένο σάλιο καθώς και από το πόσο ευπαθής είναι.

Συχνοί τρόποι διασποράς της νόσου στα μέλη μιας οικογένειας είναι το φιλί, το φτέρνισμα, ο βήχας και η χρήση κοινών σκευών φαγητού και ποτού. Ερευνητές βρήκαν ότι τα παιδιά με περιοδοντικούς γονείς έχουν μεγάλες πιθανότητες εμφάνισης της νόσου σε αντίθεση με τα παιδιά που έχουν γονείς με περιοδοντική υγεία.

Μεταξύ των ζευγαριών βρέθηκε ότι όταν ο ένας σύζυγος παρουσιάζει περιοδοντίτιδα, ο άλλος έχει αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης της νόσου.